Seçim Yasalarında Değişiklik Talebi: Kim Ne İstiyor?
Türkiye’de 2025 Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerine yaklaşırken, seçim yasalarında yapılması önerilen değişiklikler gündemdeki önemli konulardan biri haline geldi. Seçim yasalarında değişiklik talep edenler, farklı partiler ve sivil toplum kuruluşları, seçim sürecinin daha adil, şeffaf ve demokratik bir şekilde işlemesi için çeşitli düzenlemeler öneriyor. Seçim yasalarındaki değişiklik talepleri, seçim güvenliği, temsiliyet, oy kullanma kolaylıkları ve seçim sisteminin etkinliği gibi birçok farklı alanı kapsıyor. Peki, kim hangi değişiklikleri talep ediyor ve bu değişikliklerin amacı ne?
1. Seçim Barajının Düşürülmesi Talebi
Kim İstiyor: Muhalefet Partileri (CHP, İYİ Parti, HDP, DEVA, Gelecek Partisi vb.)
Talep Edilen Değişiklikler:
Mevcut seçim barajı, Türkiye’deki en tartışmalı seçim yasalarından biri. Türkiye’deki seçim sisteminde, bir parti veya ittifakın Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) girebilmesi için oyların %10’unu alması gerekiyor. Bu baraj, özellikle küçük partilerin meclise girmesini zorlaştırıyor ve temsilin daha adil olmasını engelliyor.
Talep:
Muhalefet partileri, seçim barajının %7’ye düşürülmesini veya tamamen kaldırılmasını talep ediyor. Bu değişiklik, daha fazla partinin parlamentoya girmesini sağlayacak ve halkın daha geniş bir yelpazede temsil edilmesini mümkün kılacak. Ayrıca, barajın düşürülmesi, koalisyon hükümetlerinin oluşmasını daha kolay hale getirebilir ve siyasi çeşitliliği artırabilir.
Amaç:
Adil temsiliyetin sağlanması, küçük partilerin sesi duyurabilmesi ve demokratik çeşitliliğin korunması.
2. Proporsiyonel Temsil Sistemi Talebi
Kim İstiyor: Muhalefet Partileri, Demokrasi ve Adalet Savunucuları
Talep Edilen Değişiklikler:
Türkiye’deki seçim sistemi, genellikle çoğunlukçu sistem (First-Past-The-Post) üzerine kurulu. Bu sistem, özellikle büyük şehirlerdeki partilerin zaferini garanti altına alırken, küçük partilerin temsilini engelliyor. Proporsiyonel temsil sistemi, partilerin aldığı oy oranına göre sandalyelerin dağıtılmasını sağlar.
Talep:
Seçimlerin daha adil bir şekilde yapılabilmesi için, Türkiye’nin proporsiyonel temsili esas alacak bir sisteme geçmesi gerektiği savunuluyor. Bu sistemde, bir parti aldığı oy oranına göre TBMM’de temsil edilir, bu da her seçmenin oyunun daha doğru bir şekilde değerlendirilmesini sağlar.
Amaç:
Temsilin daha adil bir şekilde yapılması, küçük partilerin ve seçmen gruplarının sesinin duyurulabilmesi.
3. Seçim Takviminin Esnetilmesi ve Seçmen Katılımının Artırılması
Kim İstiyor: Genç Seçmenler ve Sivil Toplum Kuruluşları
Talep Edilen Değişiklikler:
Seçimlerin zamanlaması, özellikle ekonomik krizler veya toplumsal olaylar nedeniyle sıkça eleştirilen bir konudur. Seçimlerin belirli bir döneme sıkıştığı, halkın ekonomik ve sosyal sorunlarla meşgul olduğu zamanlarda seçimlere katılım oranı düşebiliyor.
Talep:
Seçim takviminin daha esnek hale getirilmesi ve seçmen katılımını artıracak düzenlemelerin yapılması talep ediliyor. Örneğin, seçmenlerin erken oy kullanabilmesi için erken seçim hakkı sağlanması, oy kullanma tarihleri ve saatleri konusunda daha fazla esneklik yaratılması isteniyor.
Amaç:
Seçmen katılımını artırmak, özellikle genç seçmenlerin daha kolay ve etkin bir şekilde seçim sürecine dahil olmalarını sağlamak.
4. Seçim Güvenliği ve Oy Sayımının Şeffaflaştırılması Talebi
Kim İstiyor: Seçim İzleme Kuruluşları, Sivil Toplum Kuruluşları ve Muhalefet Partileri
Talep Edilen Değişiklikler:
Seçim güvenliği ve oy sayımının şeffaflığı, özellikle son yıllarda artan usulsüzlük ve manipülasyon iddiaları nedeniyle büyük bir endişe kaynağı. Yüksek Seçim Kurulu ve diğer seçim otoriteleri tarafından denetim ve güvenlik süreçlerinin güçlendirilmesi talep ediliyor.
Talep:
Seçim günü yaşanabilecek her türlü hileyi ve usulsüzlüğü engellemek için daha sıkı denetim ve gözlemci mekanizmalarının oluşturulması, oy sayımının dijital ortamda şeffaf bir şekilde izlenebilmesi gerektiği vurgulanıyor. Ayrıca, seçim sonuçlarının açıklanmasında daha şeffaf ve güvenilir bir sistem kurulması isteniyor.
Amaç:
Seçim sonuçlarının güvenilirliğini artırmak, usulsüzlüklerin önüne geçmek ve halkın seçim sürecine olan güvenini pekiştirmek.
5. Kadın ve Genç Temsilinin Artırılması İçin Kota Uygulamaları
Kim İstiyor: Kadın Hareketleri, Gençlik Dernekleri ve Bazı Siyasi Partiler
Talep Edilen Değişiklikler:
Türkiye’de kadın ve gençlerin parlamentodaki temsili, hala yeterli seviyelere ulaşmamış durumda. Kadınların ve gençlerin, siyasi arenada daha fazla temsil edilmesi gerektiği vurgulanıyor. Bu bağlamda, seçim yasasında kadın ve gençler için kota uygulamaları talep ediliyor.
Talep:
Kadın ve gençlerin daha fazla temsili için, siyasi partilerin aday listelerinde kadınlara ve gençlere daha fazla yer vermesi amacıyla kota sisteminin uygulanması talep ediliyor. Ayrıca, belirli bir oranın altında kadın ve genç aday gösteren partilerin seçim listelerinin geçerli olmayacağı yönünde düzenlemeler yapılması isteniyor.
Amaç:
Kadınların ve gençlerin siyasal temsili konusunda eşitlik sağlanması, daha kapsayıcı bir demokratik yapının oluşması.
6. Bağımsız Adayların Seçime Katılımının Kolaylaştırılması
Kim İstiyor: Bağımsız Adaylar ve Sivil Toplum Kuruluşları
Talep Edilen Değişiklikler:
Türkiye’de bağımsız adayların seçime katılabilmesi oldukça zordur, çünkü yüksek seçim barajı ve adaylık için gereken imza sayısı, bu kişilerin seçim sürecine dahil olmasını engellemektedir.
Talep:
Bağımsız adayların daha kolay seçimlere katılabilmesi için, gereken imza sayısının azaltılması ve seçim barajının düşürülmesi talep ediliyor. Bu değişiklik, farklı siyasi görüşleri ve bağımsız adayları daha fazla temsil edebilmek amacıyla önemli bir adım olacaktır.
Amaç:
Demokratik temsili artırmak, seçmenlere daha fazla alternatif sunmak ve seçimlerde çeşitliliği desteklemek.
Sonuç Olarak
Türkiye’deki seçim yasalarında yapılacak değişiklikler, seçim sürecinin daha adil, şeffaf ve demokratik olmasını sağlamayı hedefliyor. Seçim barajının düşürülmesi, proporsiyonel temsile geçiş, seçmen katılımını artıran düzenlemeler, seçim güvenliği ve şeffaflık gibi talepler, halkın daha eşit bir şekilde temsil edilmesi adına önemli adımlar olacaktır. Seçim yasalarındaki bu değişiklikler, siyasi partiler arasında geniş bir uzlaşma gerektirse de, Türkiye’nin demokratikleşme sürecinde önemli bir dönüm noktası olabilir.
News